Zie de mens

Beelden, installaties, wandwerken en glastekeningen in DUNAatelier

"Zie de mens" is de intrigerende titel van een expositie van de kunstenaars Fleur van den Berg, Ineke Ouwehand en Theolieke Smit in de kelder van het DUNAatelier aan de Boulevard in Katwijk. De invloed die mensen ondergaan van hun omgeving en van de samenleving speelt in het werk van deze drie kunstenaars een belangrijke rol, net als de relatie van de mens met de natuur. Ze tonen beelden, installaties, wandwerken en glastekeningen.

De beelden van Fleur van den Berg, afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, zijn vaak meerduidig. "Ik vind het altijd spannend als je in een beeld meer dingen kunt zien of als mensen hun eigen verhaal erbij kunnen maken", zegt ze. "Het verhaal dat ik erin leg is steeds anders. Het gaat altijd over mensen, hun onderlinge relaties en hoe ze omgaan met anderen, met dieren en met de aarde. Ik houd ervan als mijn werk mensen aantrekt omdat het er qua materiaal mooi uitziet. Dan gaan ze beter kijken."

Van den Bergs beelden zijn deels figuratief. Vaak bevatten ze humor. Ze laat naast glastekeningen bijvoorbeeld een soldatentafereel zien. "Dat is een wit klein tafeltje met een stoeltje erachter en kleine soldaatjes erop", vertelt ze. "Bij de soldaatjes staat een bord rode bloedsoep. Op de rand van het bord staan drie soldaatjes die worden gefusilleerd waardoor ze in de soep vallen. In het bord hakken de soldaatjes elkaar ook in de pan. Het is een absurdistische, dus ook grappige, weergave van een oorlog en hoe die is verweven met onze economie. Beelden van oorlog komen via de media tot je en ze gaan letterlijk in je systeem. Dat maakt het beeld meerduidig."

Rugzak

Ineke Ouwehand toont onder andere een beeld van een magere, voorover lopende persoon met een rugzak. Het lijf, de slepende benen en armen zijn behalve dun ook lang. "Deze persoon gaat zwaar gebukt onder zijn rugzak", licht ze toe. "Hij ziet alleen nog de grond, waardoor hij geen perspectief ziet. Het beeldt een helper uit. De armen slepen achter hem aan. Hij rent maar kan niet meer.”

Eigen gedachten

Ineke Ouwehand heeft ook een beeld gemaakt van mensen die in een cirkeltje langzaam maar zeker de put in lopen. Ook één waarbij mensen op een bol perspectiefloos rondjes lopen. "Ik vraag me af waarom ze dat doen... Mensen kunnen hun hersenen en hun fantasie gebruiken als ze naar mijn werk kijken", zegt Ouwehand. "Ik kan uitleggen wat ik heb gemaakt, maar ik heb liever dat ze hun eigen gedachten en interpretatie bij mijn werk hebben." Bijvoorbeeld over vluchtelingen, die me sterk bezig houden. Ze vertrekken en laten daar iets achter. Ze verdrinken op zee of komen zonder perspectief aan. Ik kan me voorstellen dat het een universeel thema is. 
De nieuwe installatie en de glaswerken gaan ook weer in op dat universele thema van vertrekken, verliezen, en het nieuwe perspectief op deze aarde.

Zintuigelijke ervaring

Ze heeft als vrijwilliger veel met vluchtelingen gewerkt. De verhalen van die vrouwen raken mij." Bij haar installatie heeft Theolieke Smit een gedicht geschreven dat vrouwen in haar opdracht hebben vertaald in negen talen. Door middel van koptelefoons kunnen bezoekers dat gedicht in die negen talen horen. "Dat levert een zintuigelijke ervaring op", zegt ze. "Zodra mensen het ritme van het gedicht en de emoties erbij horen, krijgen ze een ander beeld en zijn ze zich veel bewuster van de afgebeelde vrouwen. Ik wil duidelijk maken dat de wereld niet zo mooi is."

Heldinnen

Theolieke Smit toont keramiek en textiel en de installatie "De Onbekende Heldin". Een jaar lang heeft ze dagelijks uit het Leidsch Dagblad een foto geknipt van een vrouw in een barre situatie van wie de naam niet wordt vermeld. Vrouwen die naamloos slachtoffer zijn van een ramp, oorlog, protestdemonstraties, een ongeluk, hongersnood enzovoort. Deze vrouwen zijn Smits heldinnen. "Ze moeten dealen met de omstandigheden op het moment dat de foto werd gemaakt, maar ze krijgen verder geen aandacht", stelt Smit vast. "Deze vrouwen staan in de krant, maar er gebeurt niks voor hen. Ik geef deze vrouwen een blijvend gezicht. De installatie bevat 'medailles voor deze vrouwen', die zijn geïnspireerd op ornamenten uit katholieke kerkgebouwen."